Dizin İşlemleri
Dizinlerle İşlemler
PHP ile sunucuda, Web dizini olarak kullandığımız alanda yeni dizinler
oluşturabiliriz, silebiliriz, ve bunlar hakkında bilgi edinebiliriz. Bu işlemleri Web sunucuda
yapabilmek için Web dizininde okuma ve yazma izni bulunması gerekir.
Dizin içeriğini listeleme: opendir() ve readdir()
Belirttiğiniz bir dizindeki tüm dosya ve alt-dizin adlarını bir liste, hatta
ilişkilendirilmiş hypertext (köprü, link) listesi olarak sunabilmek için önce dizini içeriğini
okuyabilmek için opendir() fonksiyonu ile açmak, sonra da içindeki bilgileri readdir()
fonksiyonu ile edinmek gerekir. readdir() fonksiyonu dizinin içindeki alt-dizin ve dosyaların
adlarını sırayla, tek-tek okur. Bu fonksiyondan gelen bilgileri bir değişkene atayarak ve bir
döngü içinde yazdırarak, dizin listesi çıkartabiliriz. Örnek
Kod:
<?php $dizin_adi = "./";
$dizin = opendir ($dizin_adi);
while ( gettype ( $bilgi = readdir( $dizin ) ) != boolean ) {
if ( is_dir( "$dizin_adi/$bilgi" ) )
print " [Dizin] " ;
print ("<A href=\"$dizin_adi/$bilgi\">$bilgi</A><br>\n"); }
closedir ($dizin);
?>
Kişisel Web sunucuda sınama amacıyla çalıştırabilmek için dizin adı olarak bu
dosyanın içinde bulunduğu dizini verebiliriz. opendir() fonksiyonu da okunmak amacıyla
açacağı dizine işaret eden bilgiyi bir değişkene yazmak zorundadır; bu işaret değişkenine
burada $dizin adını veriyoruz. $dizin değişkeninin işaret ettiği dizini okuyan readdir()
fonksiyonundan dönen bilgileri ise $bilgi değişkenine yazıyoruz. readdir() fonksiyonu dizin
bilgisini okumanının sonuna vardığında, bir dosya ve dizin adı yerine doğru veya yanlış
şeklinde bir mantıksal (boolean) değer verecektir; buradaki while döngüsü $bilgi
değişkeninin türünü gettype() fonksiyonu ile sürekli sınayarak, henüz dizin ve dosya adı
edinildiği sırada bu bilgileri print() fonksiyonuna verecektir. Bu bilginin bir dizine ait olup
olmadığını is_dir() fonksiyonu ile sınayan if döngüsü ise bilgi bir dizine aitse, bu bilgnin
baştarafına "[Dizin]" kelimesini yazdıracaktır. (Bu programı geliştirerek, önce dizinleri,
sonra dosyaları yazabilen biçime getirmek mümkündür. Bunun bir örneği bu kitapçığı örnek
kod dosyaları arasında dizin_oku01a_server.php ve dizin_oku01a_pws.php aadıyla
bulhabilirsiniz.)
Dizin oluşturma: mkdir()
PHP programlarımız gerektiğinde sunucunun yazma yetkisi verdiği Web'e açık kök
ve alt-dizinlerde yeni dizinler oluşturabilir. Bunu, mkdir() fonksiyonu ile yaparız. Bu
fonksiyona oluşturulacak dizinin adı ve 8 tabanlı (octal) sayı cinsinden ve önüne bir sıfır
konarak dizinin okuma/yazma/çalıştırma izinlerini belirten parametre verilir. Örnek: mkdir ("deneme", 0777); Burada yer alan 0777, bu dizinin herkes için okuma ve yazma izni olduğunu
gösterir. Bu parametre sadece Unix işletim sisteminde çalışan sunucular için geçerlidir.
Dizin silme: rmdir()
PHP programlarımızda gerektiğinde sunucunun yazma yetkisi verdiği Web'e açık
kök ve alt-dizinlerde mevcut dizinleri silebiliriz. Bunu, rmdir() fonksiyonu ile yaparız. Bu
fonksiyona oluşturulacak dizinin adı parametre verilir. Örnek: rmdir ("deneme"); Bir Dosya İşlemi Örneği: Konuk Defteri
Böylece PHP ile "iş yapmak" için gerekli araçlarımıza bir yenisini ekledik. Artık PHP
programlarımızdan sabit diskteki dosyalara ulaşmayı ve dosyalarla çalışmayı biliyoruz.
Buraya kadar öğrendiklerimizi bir PHP programı üzerinde uygulayabiliriz. Bunun için birlikte
bir konuk defteri yapalım.
Diyelim ki konuk defterimize sadeceziyaretçimizin adını, elektronik posta adresini
ve kısa bir mesajını isteyeceğiz. Öyle bir sayfa yapalım ki; ziyaretçi bu sayfayı ilk kez
açtığında, yani henüz Form'dan sunucuya bir veri gelmemiş dolayısıyla $HTTP_POST_VARS
dizi değişkenin içinde değer bulunmadığı sırada, programımız bu durumu belirleyerek
ziyaretçiye konuk defteri Form'nu sunmalı; ziyaretçi formu doldurup gönder düğmesini
tıkladığı zaman programımız bir yandan ziyaretçinin gönderdiği bilgileri kendisine gösterir
ve teşekkürlerimizi aktarırken, diğer yandan da bu bilgileri bir düzyazı programı girmeli.
Bu sırada ziyaretçimize isterse defterimizdeki diğer mesajları okuma imkanı da
sunabilmeliyiz. Biraz uzunca olan şu programı kd_01.php adıyla kaydedelim.
Kod:
<?php if ( isset ( $HTTP_POST_VARS )) { // Form dolduruldmuş ise
echo (" <HTML> <HEAD> <TITLE>PHP'de Misafir Defteri</TITLE>
<meta http-equiv='content-type' content='text/html; charset=ISO-8859-9'>
<meta http-equiv='Content-Type' content='text/html; charset=windows-1254'>
</HEAD> <BODY> <P><font size='3' class='s4' face='Arial, Helvetica'> ");
Programımızın buraya kadar olan bölümü, if ile $HTTP_POST_VARS dizi
değişkeninde değer bulunup bulunmadığına ilişkin sınamanın olumlu sonuç vermesi
halinde uygulanan bölümüne dahil. Burada dikkatini echo() fonksiyonu ile birden fazla satır
yazdırdığımız çekmiş olmalı. echo(), fonksiyonuna Browser penceresine göndereceğimiz
değerleri çift-tırnak içinde yazacağımız için, HTML etiketlerinin çift-tırnak gerektiren
etiketlerinde tek tırnak kullandığımıza dikkat edin. if sınavının olumlu sonucuna ilişkin
bölümü yazmaya devam edelim:
Kod:
$dosya_adi = "mesajlar.txt";
if (file_exists("$dosya_adi")) {
$yazilacak_dosya = fopen($dosya_adi,'a'); }
else { $yazilacak_dosya = fopen($dosya_adi,'w'); }
foreach ($HTTP_POST_VARS as $anahtar=>$deger ) {
$yeni_anahtar = strtoupper($anahtar);
print ("$yeni_anahtar: $deger<br>");
$metin = "$yeni_anahtar: $deger<br>";
fputs($yazilacak_dosya, $metin);
} fputs($yazilacak_dosya, date("D d M Y h:i:s"));
fputs($yazilacak_dosya, "<br>\n");
fputs($yazilacak_dosya, "<center>
<img src='nokta.gif' width=100% height=1 border=0></center>\n");
fclose($yazilacak_dosya);
Konuk defteri programımızHTML için gerekli temel etiketleri ürettikten sonra bu
bölümde veritabanı dosyası olarak kullandığımız mesajlar.txt isimli dosyanın bulunup
bulunmadığını sınıyor; dosya varsa ek yapmak için ('a'),dosya yoksa yazmak için ('w'),
dosyayı açıyoruz. Sonra, $HTTP_POST_VARS dizi-değişkenine Form'dan gelmiş olan
anahtar=değer çiftlerinin her birini (yani, Browser'dan gelen örneğin "adi" değişkeni ve
bunun değeri olan ismi) önce print() ile ziyaretçinin Browser'ına, sonra da fputs() ile biraz
önce açtığımız veritabanı dosyasına yazdırıyoruz. Fakat burada bundan önce Form'dan
küçük harf olarak gelen değişken adlarını (anahtarları) strtoupper() fonksiyonu ile büyük
harfe çeviriyoruz.Şimdilik bu fonksiyonun üzerinde durmayın; biraz sonra metin
düzenleme ve düzenli ifadeler konusuna geleceğiz. Ancak bu sırada ziyaretçilerin
mesajlarını daha sonra güzel görüntelemek için aralarına çizgi olarak kullanmak üzere bir
resim dosyasını IMG etiketi ile yerleştirdiğimize de dikkat edin. Bu grafik dısyasının eni
boyu 1 piksel olduğu halde burada ziyaretçinin Browser penceresinin eni kadar
genişleterek çizgi üretmiş oluyoruz! Evet, koda devam:
Kod:
echo (" <HTML> <HEAD> <TITLE>PHP'de Misafir defteri</TITLE>
<meta http-equiv='"content-type' content='text/html; charset=ISO-8859-9'>
<meta http-equiv='Content-Type' content='text/html; charset=windows-1254'> </HEAD>
<BODY> <P><font size='3' class='s4' face='Arial, Helvetica'>
<center><img src='nokta.gif' width=100% height=1 border=0></center> Sayın: $adi<br> Defterimi imzaladığınız için teşekkür ederim</P>
<p>Ana Sayfaya Dönmek için <A HREF=\"index.htm\"> tıklayın</A><BR> Mesajları okumak için
<A HREF=\"mesajlar.php\"> tıklayın</A>
</BODY> </HTML> "); }
Programımızın bu bölümünde, ziyaretçiye teşekkür ediyoruz; ve isterse diğer
mesajları okumak üzere tıkllayacağı köprüyü sağlıyoruz. Mesajların çok uzaması halinde bu
köprüyü bir sayfanın üstünde, bir de altında vermekte yarar var. Şimdi, programımızın
Form doldurulduktan sonra işleyen bölümünü yazmış olduk. Taa en başta yaptığımız
$HTTP_POST_VARS dizi-değişkeninin değer içerip içermediğine ilişkin sınamanın olumsuz
olması halinde, prıogramımız, işe buradan başlayacaktır:
Kod:
else { echo (" <HTML> <HEAD> <TITLE>PHP'de Formlar</TITLE>
<meta http-equiv='"content-type' content='text/html; charset=ISO-8859-9'>
<meta http-equiv='Content-Type' content='text/html; charset=windows-1254'> </HEAD> <BODY> <FORM ACTION=\"$PHP_SELF\" METHOD=\"POST\"> <P><font size='3' face='verdana, Arial, Helvetica'> Defteri imzalamadan okumak için
<a href='mesajlar.php'> burayı tıklayın</a></FONT></P> <P><font size='3' face='Arial, Helvetica'> Adınız, Soyadınız: <br>
<INPUT TYPE=\"TEXT\" NAME=\"adi\"><BR> Elektronik Adresiniz: <br>
<INPUT TYPE=\"TEXT\" NAME=\"adres\"><BR> Mesajınız:<BR>
<TEXTAREA NAME=\"mesaj\" ROWS=10 COLS=30 WRAP=virtual></TEXTAREA> <BR><BR><BR>
<INPUT TYPE=\"SUBMIT\" VALUE=\"Defteri imzala!\">
<INPUT TYPE=\"RESET\" VALUE=\"Tümünü sil!\"> </FORM> </BODY>
</HTML> "); } ?>
Bu bölümde çift-tırnak işaretlerini değiştirmek yerine, bunları ESC karakteri ile özel
işaret değil, metin olarak ele alınacak hale getirdik. Programımız burada yine echo() ile
düz ve basit bir HTML Formu oluşturuyor. Programın akış planını anlamış olmalısınız:
ziyaretçi önce Form'u dolduracak ve gönder düğmesini tıklayacak.
Bu ACTION, Form'da INPUT alanlarındaki değerleri POST yöntemiyle yine kendisine
gönderecek; böylece PHP, programı yeniden çalıştırırken, bu kez en baştaki şartın yerine
geldiğini (yani $HTTP_POST_VARS dizi-değişkeninin değer içerip içermediğine ilişkin
sınamanın olumlu sonuç verdiğini) görerek, işe baştan baştan başlayacaktır. Bu, INPUT
etiketinin alanlarından oluşturulan değişkenlerden yararlanarak, ziyaretçiye bize ulaştırdığı
bilgileri ve bizim teşekkür mesajımızı yollamaktan ibarettir.
Program bu şekliyle ne güvenlik önlemlerine sahip, yani kötüniyetli kişilerin INPUT
alanlarına kötü niyetli kodlar yazmaları halinde bunları ayıklıyor; ne de ziyaretçinin boş
Form gönderip göndermediğini sınıyor. Bu gibi işleri, PHP ile metin düzenlemeyi
öğrendikten ve Düzenli İfadeler denen kavramı ile tanıştıktan sonra yapacağız.
